Ontdek 'n maklike taal
Party mense glo nie dat Esperanto soveel makliker is om te leer as ander tale nie. Hier is dus 'n klein demonstrasie... probeer gerus self!
So geskrewe, so gesproke
Die uitspraak van
Esperanto is foneties en soortgelyk aan dié van die meeste tale.
Die vokale word só uitgespreek:
Die konsonante is dieselfde as in Afrikaans met die volgende uitsonderinge:
Daar is ook spesiale letters:
Die vokale word só uitgespreek:
- a soos mat
- e soos met
- i soos nie
- o soos pos
- u soos toe
Die konsonante is dieselfde as in Afrikaans met die volgende uitsonderinge:
- c klink soos ts
- g is altyd soos die Engels “get”
Daar is ook spesiale letters:
- ĉ soos tjops
- ĝ soos budgie
- ĵ soos genie
- ŝ soos sjoe
Stamme en woordeindes
Selfstandige naamwoorde: “o”
Byvoeglike naamwoorde: “a”
Bywoorde: “e”
Werkwoorde (teenwoordige tyd): “as”
Woordeindes kan vrylik gebruik word, solank dit sin maak:
vriend - amiko
vriendelik - amika
op 'n vriendelike wyse - amike
ons is vriende - ni amikas
gesondheid - sano
gesond - sana
ek is gesond - mi sanas
- die vader - la patro
- die blom - la floro
- die straat - la strato
- die boek - la libro
Byvoeglike naamwoorde: “a”
- groot - granda
- mooi - bela
- dik - dika
- vinnig - rapida
Bywoorde: “e”
- maklik - facile
- vinnig - rapide
Werkwoorde (teenwoordige tyd): “as”
- ek is - mi estas
- ons drink - ni trinkas
- hy is - li estas
- hulle leer - ili lernas
- ons is - ni estas
Woordeindes kan vrylik gebruik word, solank dit sin maak:
vriend - amiko
vriendelik - amika
op 'n vriendelike wyse - amike
ons is vriende - ni amikas
gesondheid - sano
gesond - sana
ek is gesond - mi sanas
Bou woordfamilies
Soos in sommige Afrikatale kan voor- en agtervoegsels gebruik word om 'n hele familie woorde met verwante betekenisse te bou. Byvoorbeeld:
Voegsels:
Saamgestelde woorde:
Op hierdie wyse kan 'n feitlik onbeperkte aantal woorde gebou word, bv. bela, belulo, belulino,malbelulino, beligi, beligebla, beligejo…
Voegsels:
- “mal-” vir teenoorgesteldes - dika/maldika, dik/dun
- “-ul” vir 'n persoon - junulo, 'n jongmens
- “-in” vir vroulik - patrino, moeder
- “-ig” om te veroorsaak - beligas, “mooimaak” d.w.s. verfraai
- “-ebl” moontlikheid - trinkebla, drinkbaar
- “-ej” 'n plek - lernejo, “plek waar 'n mens leer” d.w.s. skool
Saamgestelde woorde:
- pura - skoon
- malpura - vuil
- malpurulo - vuilaard
- mi purigas - ek maak skoon (reinig)
- purigejo - skoonmaak plek
- purigebla - kan skoongemaak word
Op hierdie wyse kan 'n feitlik onbeperkte aantal woorde gebou word, bv. bela, belulo, belulino,malbelulino, beligi, beligebla, beligejo…
En nou 'n paar sinne
Soos in Afrikaans word 'n sin gevorm met 'n onderwerp, 'n werkwoord, lidwoorde ens. maar die woordorde is vry. Die lidwoord “la” is onveranderlik. Die meervoud word gevorm deur “j” aan die “o” of “a” eindes te voeg.
Onderwerp + werkwoord
Onderwerp + werkwoord + kenmerk
Onderwerp + ww. + direkte voorwerp
Aangesien die woordorde vry is, moet die voorwerp van die onderwerp onderskei word deur middel van 'n -n
Onderwerp + werkwoord
- Mi trinkas
- La juna patrino lernas
Onderwerp + werkwoord + kenmerk
- La bela floro estas malgranda
- La junuloj estas en la trinkejo (“en” beteken “in”)
Onderwerp + ww. + direkte voorwerp
Aangesien die woordorde vry is, moet die voorwerp van die onderwerp onderskei word deur middel van 'n -n
- Mi purigas la lernejon (ek reinig die skool)
- La floroj beligas la straton
Laastens, 'n paar nuttige woorde:
- Saluton (hallo) of Bonan Tagon! (goeie dag)
- Dankon! (dankie)
- Ĝis revido! (totsiens)
Nog nie oortuig nie?
Toegegee, in Esperanto is die “moelike werk” aan die begin gekonsentreer. Maar sodra jy al die basiese elemente bemeester is jou woordeskat en uitdruk-kingsvermoë byna onbeperk.
Dink daaraan:
In hierdie kort blaadjie het ons 15 woordstamme, 4 voornaamwoorde, 4 woordeindes, 6 voegsels, 1 lidwoord en 1 voorsetsel verskaf.
Met hierdie basiese toerusting reken ons dat dit moontlik is om ten minste 150 woorde te bou (sonder meervoude) en 'n reuse aantal sinne te skep. Met elke nuwe element groei jou vaardigheid eksponensieel.
Hoe lank het dit jou geneem om deur hierdie blaadjie te werk? Kan jy aan enige ander taal dink waar dit moontlik is?
Dink daaraan:
In hierdie kort blaadjie het ons 15 woordstamme, 4 voornaamwoorde, 4 woordeindes, 6 voegsels, 1 lidwoord en 1 voorsetsel verskaf.
Met hierdie basiese toerusting reken ons dat dit moontlik is om ten minste 150 woorde te bou (sonder meervoude) en 'n reuse aantal sinne te skep. Met elke nuwe element groei jou vaardigheid eksponensieel.
Hoe lank het dit jou geneem om deur hierdie blaadjie te werk? Kan jy aan enige ander taal dink waar dit moontlik is?
